Zapraszamy do Fromborka!

ul. Katedralna  8
14-530 Frombork
Kategorie
Minione wydarzenia WYDARZENIA

Europejska Noc Muzeów 2025 – Var(m)ia

Europejska Noc Muzeów 2025

„Var(m)ia

Sobota, 17 maja 2025, godz. 17.00-24.00

Zapraszamy!

17.00-22.00 Zwiedzanie Gmachu Głównego, Wieży Kopernika i Szpitala św. Ducha

17.00-24.00 Zwiedzanie Parku Astronomicznego

17.00-20.30 Zbrojownia średniowieczna, potyczki i zabawy plebejskie – warsztaty historyczne dla dzieci i młodzieży
pokazy i animacje: Drużyna Wojów Białozór z Olsztyna, Towarzystwo Naukowe „Pruthenia”
plac przed Gmachem Głównym (Dawnym Pałacem Biskupim)

17.00-21.00 Warsztaty zielników apotropeicznych – roślinna magia ochronna
prowadzenie: Mayra Wojciechowicz
ogród przy Szpitalu św. Ducha (Dział Historii Medycyny)

17.00-22.00 Koloruj z Kopernikiem – specjalna ścieżka zwiedzania dla małych odkrywców
wypatruj eksponatów, zbieraj kolorowanki i baw się kolorami w domu
Wieża Kopernika, Gmach Główny (Dawny Pałac Biskupi)

17.00-22.00 Kopernik w sztuce XIX i XX wieku – nowa ekspozycja oraz pokaz najnowszych nabytków z Działu Sztuki i Rzemiosła Artystycznego
Gmach Główny (Dawny Pałac Biskupi), parter

17.10, 18.00, 18.50, 19.40, 20.30, 21.20 Seanse w Planetarium
wejściówki do pobrania w kasie głównej w dniu imprezy, możliwe rezerwacje telefoniczne i mailowe (do 16 maja)

17.30, 18.30, 19.20 Oprowadzania po pawilonach Parku Astronomicznego

17.30 VARIA, czyli zbiór rozmaitości na przykładzie Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
prelekcja: Jagoda Semków
Gmach Główny (Dawny Pałac Biskupi), parter

18.30 Ordo sphaerarum. Sfery, koła i okręgi Mikołaja Kopernika
spacer tematyczny z historykiem Krzysztofem Wróblewskim
start przy dębie Kopernika (po przekroczeniu Bramy Południowej)

18.30-20.00 Piece i kafle – poradź się eksperta
w datowaniu i wycenie zbiorów własnych pomogą specjalistki, autorki katalogu „Piece i kafle w zbiorach Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku”, Weronika Wojnowska i Jagoda Semków
Dom Kustosza (Dział Dokumentacji), II piętro

20.30–21.00 Pokaz walk wojów
plac przed Gmachem Głównym (Dawny Pałac Biskupi)

21.00 Historia pewnego pomnika – oprowadzanie kuratorskie po wystawie
prowadzenie: Żaneta Wlizło
Gmach Główny (Dawny Pałac Biskupi), II piętro

22.00 Pokaz nocnego nieba (przy dobrej pogodzie)
Park Astronomiczny

Wstęp do wszystkich obiektów – 4 zł. Pokaz w Planetarium dodatkowo płatny – 4 zł.

Kategorie
DZIAŁ HISTORII MEDYCYNY

„Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały”. Anatomia zarazy

Nie karć mnie Panie, w Twoim gniewie
i nie karz mnie w Twej zapalczywości!
Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały
i ręka Twoja zaciążyła nade mną.
Nie ma w mym ciele nic zdrowego na skutek Twego zagniewania,
nic nietkniętego w mych kościach na skutek mego grzechu.
Bo winy moje przerosły moją głowę,
gniotą mnie jak ciężkie brzemię.
(Psalm 38, 2-5)

Zaraza towarzyszyła i towarzyszy wszystkim cywilizacjom i społeczeństwom, kształtując ich historię, zwyczaje i kulturę. Jej na przemian rosnący i malejący oddech powodował, że stanowiła zarówno przekleństwo, jak i codzienność, była oczekiwanym doświadczeniem, wywołującym zawsze ten sam rodzaj strachu i odrazy. Wydawało się, że świat nie może bez niej istnieć. Przychodziła cicho, z pokorą, otulona w słońce, porą późnego lata, by po chwili przeobrazić się w furię, która jesiennym oddechem zmiatała ludzki i zwierzęcy żywot. Zaprzyjaźniona ze Śmiercią, jak jej bliźniacza siostra, gasiła los, wywracała porządek społeczny do góry nogami, czyniła władcą strach i samotność, przyprowadzała rozpacz, biedę i głód. Zezwalała by człowiek padł na kolana i w pokorze uznał własną małość i grzeszność wobec bóstwa/wobec Boga/wobec Sacrum/wobec Natury…

Od czasów starożytnych postrzegano zarazę jako karę zesłaną przez Sacrum na człowieka wskutek jego grzechów, przy czym wyobrażano ją sobie jako deszcz strzał, grotów, pocisków zrzuconych z nieba (złowieszczy aspekt strzały objawia się już w samej nazwie, w j. greckim oznaczał ją wyraz tokson, od którego utworzono słowo toksikon – trucizna).

Starożytnych bogów plagi Apolla, Artemidę i Herkulesa łączyła porażająca moc zsyłania gorączki i zarazy przy pomocy deszczu strzał. Motyw miecza/strzał/grotów/pocisków/błyskawic wymierzonych jako kara na grzeszną ludzkość pojawia się również wielokrotnie w Biblii (najczęściej w Psalmach i księgach profetycznych).

W średniowieczu i czasach nowożytnych topos zarazy pojmowanej jako „boski bicz”, „boska kara”, „strzały boskiego gniewu” trwał nadal. Epidemia była wyrazem mściwości Boga, Jego siły i gniewu, obrazowała boską dezaprobatę, odpowiedź na pogwałcenie praw moralnych.
Tak mocne zjawisko społeczne, medyczne i kulturowe jakim były kolejne epidemie nie mogło -co wydaje się oczywiste-nie wpłynąć na sztukę, stąd intensywna obecność tego tematu w literaturze, malarstwie czy rzeźbie.

W trakcie trwania zarazy fundowano ołtarze i obrazy z wizerunkiem świętych leczących, stawiano tzw. dżumowe kolumny – kamienne słupy z figurą morowego patrona oraz dżumowe krzyże. W kościołach umieszczano epitafia osób zmarłych na zarazę, które w jakże ulotny sposób zachowywały na chwilę portret tych, którzy odeszli nagle… Powstawały dzienniki czasów zarazy, morowe kazania i pieśni. Ściśle związane z epidemicznym czasem były również ikonograficzne przedstawienia tzw. Triumfu Śmierci.

Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały. Anatomia zarazy – to wystawa czasowa, która w oparciu o zachowane dokumenty i dzieła sztuki, przybliża złożoność pojęcia zarazy, ukazując szczególny sposób jej postrzegania przez ludzi żyjących w średniowieczu i czasach nowożytnych.

W części pierwszej zobrazowano medyczne i para-medyczne sposoby ochrony przed epidemią, począwszy od działań chirurgów dżumowych (specyfika form leczenia, strój medyka – jego ikonografia i zastosowanie), przez bogate wykorzystywanie naturaliów i leków, aż po posługiwanie się amuletami. Z dzisiejszej perspektywy szczególnie interesujące wydają się tzw. paszporty dżumowe (z kolekcji prywatnej Pana Emila Przepiórskiego) – pełniące dawniej formę dokumentu umożliwiającego poruszanie się zdrowego człowieka w epidemicznym świecie. Przywołano tu również postać żyjącego w XVIII wieku Andreasa Georga Helwinga, który dał się poznać nie tylko jako troskliwy pastor (grzebiący zwłoki zmarłych na dżumę mieszkańców Węgorzewa), ale także jako znawca roślin, które polecał w celu ochrony przed zarazą.

Część środkową ekspozycji poświęcono ikonograficznemu wizerunkowi Śmierci. Zaprezentowano dwa obrazy z XVI i XVIII wieku ukazujące Triumf Śmierci (z Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz z Sanktuarium Matki Bożej Gidelskiej w Gidlach), a także przerys graficzny fragmentu (zaginionego dzisiaj) epitafium Fryderyka Spillera (1633–1638) z kościoła pw. Św. Jerzego w Kętrzynie, ukazującego Triumf Śmierci na tle widoku Kętrzyna (ilustracja znajduje się w zbiorach Biblioteki Muzeum im. W. Kętrzyńskiego w Kętrzynie). Motyw portretów komemoratywnych, łączonych z czasem zarazy reprezentują dwa obiekty: Epitafium sióstr von Kikoll (1727) z kościoła pw. Wniebowzięcia N. M. Panny w Rychnowie, na którym trzy z pięciu ukazanych dziewcząt zmarło w wyniku epidemicznego zarażenia oraz Portret pastora Andrzeja Kowalewskiego (1725, szkoła królewiecka) z kościoła ewangelicko-augsburskiego w Mikołajkach. W czasie najtragiczniejszej epidemii dżumy w Mikołajkach, która miała miejsce w 1711 roku zmarła połowa ludności miasta (osiemset osób), w tym żona pastora i siedmioro dzieci. Dramat i rozpacz Andrzeja Kowalewskiego dokumentował nie tylko jego powściągliwy, milczący portret, ale także tablica epitafijna (zaginiona dzisiaj), na której pastor Kowalewski – z uwagi na tak wielką stratę najbliższych mu osób – został określony boleśnie w epitafijnym wierszu jako pruski Hiob. W tej części wystawy zaprezentowano również dwa przedstawienia alegoryczne: Malowane drzwi z motywem „Tańca Śmierci” (ok. poł. XVIII w.) z kościoła w Dworkowie na Żuławach, obecnie w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu oraz Alegorię przemijania (XVIII w.) z kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. Św. Jerzego w Pasłęku.

Ostatnią, trzecią część ekspozycji zadedykowano sakralnym formom „uleczania”, prezentując kult i ikonografię świętych uzdrowicieli oraz patronów anty-epidemicznych, takich jak: św. Sebastian (feretron z 1771 roku, z kościoła pw. Św. Michała Archanioła i Matki Bożej Szkaplerznej w Postolinie), św. Roch (XVIII-wieczny obraz z Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju w Stoczku Klasztornym, odwrocie feretronu z 1771 roku z kościoła pw. Św. Michała Archanioła i Matki Bożej Szkaplerznej w Postolinie), św. Tekla (XVIII-wieczny obraz z Sanktuarium Matki Bożej Gidelskiej w Gidlach, XVIII-wieczny obraz z kościoła pw. Św. Anny w Krasnej Łące) i św. Rozalia (XVIII-wieczny obraz z kościoła pw. Świętej Małgorzaty w Rogiedlach, XIX-wieczny obraz z kościoła pw. Świętego Jana Apostoła i Ewangelisty (Sanktuarium Bożej Opatrzności) w Bartągu, XVII-wieczny obraz z Domu Zakonnego Sióstr Świętej Katarzyny w Ornecie). Dodatkowo przywołano również postać św. Alojzego Gonzagi (XIX-wieczny obraz z kościoła pw. Trzech Króli w Kolnie koło Reszla). W trakcie trwania stanów epidemicznych wiele zakonów pomagało w opiece szpitalnej nad chorymi, przez co zakonnicy niejednokrotnie również zarażali się i umierali. Św. Alojzy Gonzaga, należący do jezuitów poniósł śmierć, w wyniku wielkiego oddania i zaangażowania się w pomoc chorującym na dżumę, która zaatakowała Rzym w latach 1590-1591. Wątek cudownego uleczania podsumowuje na ekspozycji niezwykle poruszający tekst, jakim jest pisana ręcznie Suplikacja – Modlitwa do Najświętszej Maryi Panny z prośbą o ochronę przed epidemią cholery (poł. XIX w., Flandria (?) ze zbiorów Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.
Zaprezentowane na wystawie eksponaty są zaledwie okruchem pamięci minionych czasów, śladem ludzkich lęków i niepokojów, śladem braku mocy człowieka wobec słabości ciała i znakiem wielkości władającej nad światem Śmierci.

Strach przed zarażeniem był wynikiem ogólnospołecznej mentalności, która kształtowała ówczesnego człowieka – istotę zbudowaną z lęków własnych i cudzych. Jednocześnie ten sam strach doprowadzał do większej ilości zarażeń i zgonów, o czym pisali w średniowieczu i czasach nowożytnych duchowni, jak i medycy – świadkowie czasu zarazy.

Manasse Stoeckel, gdański chirurg i lekarz dżumowy, napisał w swoim dziele Ammerkungen welche Bey der Pest… (1710):
mówię to z czystym sumieniem, na moich rękach więcej umarło ze strachu przed chorobą niż z powodu jej okrucieństwa […] ach, jakże szybko mogą uśmiercić strach i trwoga.
(cytat za: K. Pękacka-Falkowska, Dżuma w Toruniu w trakcie III wojny północnej, Lublin 2019)

Wystawa Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały. Anatomia zarazy przywraca pamięć o zdarzeniach minionych, ale też zadaje pytania… Czy człowiek dzisiejszy, nadal doświadczany epidemiami, w tym epidemią z 2020 roku, jest w stanie odnaleźć we własnym sercu pokorę wobec wielkości Natury? Jak bardzo różnimy się od ludzi żyjących kila stuleci wcześniej? A może wcale się od nich nie różnimy?

Warto pamiętać, że doświadczenie zarazy jest naszą traumą pokoleniową, którą w sobie nosimy, która jest w naszym krwiobiegu, płynie w naszych żyłach i wystarczy tak niewiele byśmy sobie o niej przypomnieli w pewien letni dzień…

Jowita Jagla

Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały. Anatomia zarazy.

Wystawa w Szpitalu św. Ducha (Dział Historii Medycyny Muzeum Mikołaja Kopernika)
ul. Stara 6, Frombork

maj 2025 – luty 2026

Scenariusz wystawy:
Jowita Jagla

Koncept scenograficzny wystawy:
Jowita Jagla

Kurator wystawy:
Jowita Jagla

Realizacja wystawy:
Jowita Jagla, Paulina Dudek-Sobieska

Realizacja techniczna wystawy:
Andrzej Długołęcki, Dariusz Grzesiak, Paweł Chorostian

Multimedia/Promocja:
Żaneta Wlizło, Zoriana Polenik, Dorota Wójcik

Opracowanie graficzne:
Janusz Goliński

Krawiectwo/Strój Lekarza dżumowego:
Wiesława Długołęcka

Współpraca:
Archidiecezja Warmińska, Olsztyn
ks. dr hab. Marek Jodkowski (Konserwator Archidiecezji Warmińskiej)
Diecezja Elbląska
ks. Andrzej Starczewski (Konserwator Diecezji Elbląskiej)
ks. dr hab. Wojciech Zawadzki (Dyrektor Archiwum Diecezji Elbląskiej)
dr Tomasz Sioda

Przygotowanie konserwatorskie obiektów:
Pracownia Konserwacji Zabytków Ewa Olkowska, Olsztyn 

Zdjęcia:
Bożena i Lech Okońscy

Kościoły, kapliczki, muzea, instytucje naukowe i kolekcje prywatne reprezentowane na wystawie:
Kościoły Archidiecezji Warmińskiej:
Kościół pw. Świętego Jana Apostoła i Ewangelisty, Sanktuarium Bożej Opatrzności, Bartąg
Kościół pw. Trzech Króli, Kolno
Kościół pw. Świętej Małgorzaty, Rogiedle
Kościół pw. Wniebowzięcia N. M. Panny, Rychnowo

Kościoły Diecezji Elbląskiej:
Kościół pw. Św. Anny, Krasna Łąka
Kościół pw. Św. Michała Archanioła i Matki Bożej Szkaplerznej, Postolin

Kościoły / Parafie Ewangelicko-Augsburskie:
Kościół Ewangelicko-Augsburski pw. Św. Jerzego, Pasłęk, filiał Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Ostródzie
Parafia Ewangelicko-Augsburska pw. Świętej Trójcy, Mikołajki

Zgromadzenia zakonne/ Sanktuaria/ Klasztory/ Seminaria:
Dom Zakonny Sióstr Świętej Katarzyny, Orneta
Sanktuarium Matki Bożej Gidelskiej, Gidle
Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju, Stoczek Klasztorny

Muzea:
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie
Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

Zbiory prywatne:
Kolekcja prywatna Emila Przepiórskiego, Warszawa

Na plakacie:
Święty Roch i zadżumieni, XVIII w., Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju w Stoczku Klasztornym

Kategorie
Nadchodzące wydarzenia WYDARZENIA

Kalendarz wydarzeń na 2025 rok

Kalendarz wydarzeń na 2025 rok

Wystawy

„Historia pewnego pomnika”
Gmach Główny (Dawny Pałac Biskupi)
Kuratorka: Żaneta Wlizło
Planowane otwarcie dla zwiedzających: 19 lutego 2025 r.
Wystawa poświęcona będzie historii fromborskiego pomnika Mikołaja Kopernika z 1973 roku oraz ogólnopolskiemu konkursowi rzeźbiarskiemu, który poprzedził jego realizację.
Na ekspozycji zaprezentowanych zostanie kilkadziesiąt gipsowych modeli–projektów pomnika. Powstały one w ramach konkursu zorganizowanego w 1971 roku przez ZPAP na zlecenie MKiS. Po ogłoszeniu wyników wszystkie prace wystawiono w Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, dzięki czemu część z nich trafiła do zbiorów instytucji. Ponad 50 lat później pragniemy przypomnieć te wydarzenia, organizując wystawę ukazującą chociażby fragment tamtego zdarzenia i zapomnianą historię powstania pomnika Mikołaja Kopernika.

„Mieczysław Welter. Rzeźba”
Gmach Główny (Dawny Pałac Biskupi)
Organizatorki wystawy: Natalia Sadlej, Żaneta Wlizło
Planowane otwarcie dla zwiedzających: 19 lutego 2025 r.
Niewielka ekspozycja prezentująca rzeźby Mieczysława Weltera, mająca na celu przybliżenie osoby i twórczości artysty, którego dziełem jest pomnik Mikołaja Kopernika stojący u stóp Wzgórza Katedralnego. Na wystawie będzie można zobaczyć dziewięć rzeźb, w tym sześć terakotowych popiersi – portretów rzeźbiarskich (warto zwrócić uwagę na niezwykły portret Krystyny, żony artysty), Dwie Figury, a także Centaura i Nimfę w brązie. Eksponowany będzie również niezrealizowany projekt pomnika Mikołaja Kopernika, który zdobył wyróżnienie w konkursie. Wszystkie dzieła, stanowiące jedynie ułamek wybitnego dorobu artystycznego Weltera, zostały wypożyczone na wystawę przez samego artystę.

• „Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały. Anatomia Zarazy”
Szpital św. Ducha (Dział Historii Medycyny)
Kuratorka: dr Jowita Jagla
Planowane otwarcie dla zwiedzających: maj 2025 r.
Wystawa mająca na celu prezentację zarazy, jako zjawiska medycznego, kulturowego i sakralnego.
Pierwsza część ekspozycji będzie prezentować sposoby leczenia epidemii, dokumenty zarazowe, lecznicze środki naturalne, ikonografię chirurga dżumowego. Część druga ekspozycji zostanie poświęcona ikonografii śmierci (epitafia, Triumf śmierci, alegoryczne przedstawienia śmierci). Część trzecia będzie portretować patronów anty-zarazowych- ich kult i ikonografię: św. Rocha, św. Sebastiana, św. Rozalię i św. Teklę.
Wystawa będzie prezentować obiekty wypożyczone z kościołów Archidiecezji Warmińskiej i Diecezji Elbląskiej, ze zbiorów muzealnych z Fromborka, Elbląga, Kętrzyna, Olsztyna, a także z kolekcji prywatnych.

Wydarzenia

Obchody 552. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika (19, 22 lutego)
Gmach Główny Muzeum

• Obserwacje częściowego zaćmienia Słońca (29 marca)
Park Astronomiczny

Europejska Noc Muzeów (17 maja)

Dzień św. Anny (26 lipca)
Szpital św. Ducha (Dział Historii Medycyny)

10-lecie istnienia Parku Astronomicznego (8 sierpnia)

Spotkania z Perseidami (8-17 sierpnia)
Park Astronomiczny

Festiwal Nauki i Sztuki Copernicus Open (21 sierpnia)
Frombork

• Uroczysta prezentacja lapidarium w ogrodzie przy Szpitalu św. Ducha (wrzesień)
Szpital św. Ducha (Dział Historii Medycyny)

• Obserwacja całkowitego zaćmienia Księżyca (7 września)
Park Astronomiczny

Europejskie Dni Dziedzictwa (13-14 września)

Weekend Seniora z Kulturą (październik)

Kategorie
GMACH GŁÓWNY

Mieczysław Welter. Rzeźba

Ekspozycja „Mieczysław Welter. Rzeźba” stanowi naturalne rozwinięcie wystawy „Historia pewnego pomnika”. Prezentowane są tu dzieła artysty, który zwyciężył w ogólnopolskim konkursie na pomnik Mikołaja Kopernika we Fromborku – to właśnie jego rzeźba do dziś stoi u stóp Wzgórza Katedralnego. Wystawa jest doskonałą okazją do przybliżenia sylwetki tego wybitnego rzeźbiarza.

Odwiedzający mogą zobaczyć dziewięć rzeźb Mieczysława Weltera, w tym sześć terakotowych popiersi – portretów rzeźbiarskich. Szczególną uwagę warto zwrócić na niezwykły portret Krystyny, żony artysty. Ekspozycję wzbogacają również Dwie Figury oraz Centaur i Nimfa – rzeźby wykonane w brązie. Prezentowany jest także niezrealizowany projekt pomnika Mikołaja Kopernika, wyróżniony w konkursie.

Wystawie towarzyszą fotografie pomników, ukazujące dorobek artysty w dziedzinie rzeźby monumentalnej. Choć ekspozycja stanowi jedynie fragment jego twórczości, pozwala lepiej poznać Mieczysława Weltera – autora pomnika Kopernika, który na stałe wpisał się w pejzaż Fromborka.

Mieczysław Welter (ur. 1928) – rzeźbiarz, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, wybitny twórca rzeźby monumentalnej, portretowej i kameralnej, autor licznych pomników w kraju i za granicą. Jego twórczość czerpie z klasycznych wzorców rzeźby, w szczególności z kultury antycznej, a głównym obiektem artystycznych zainteresowań jest człowiek. Szczególne miejsce w dorobku Weltera zajmuje portret, który traktuje nie tylko jako wierne oddanie fizjonomii, ale także jako głęboki wgląd w psychikę przedstawianej postaci. Wykształcił charakterystyczny styl, wyróżniający się oszczędnością gestów i rekwizytów, zwartą kompozycją oraz oryginalnymi, często zaskakującymi rozwiązaniami. Cechą rozpoznawczą jego prac jest również bogata, zróżnicowana faktura materiału. Do ważniejszych realizacji należą m.in.: pomnik Męczeństwa w Sobiborze, pomnik Mikołaja Kopernika we Fromborku oraz w stolicy Meksyku, pomnik Jana Kochanowskiego w Czarnolesie, pomnik Jerzego Szajnowicza w Salonikach, pomnik Fryderyka Chopina w Palma de Mallorca, popiersie Jerzego Waldorffa, portret żony Krystyny.

Mieczysław Welter. Rzeźba
wystawa czasowa
Gmach Główny Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
2025

Prezentowane na wystawie obiekty pochodzą z prywatnej kolekcji artysty.

Organizatorki wystawy:
Natalia Sadlej, Żaneta Wlizło

Aranżacja:
Janusz Goliński, Natalia Sadlej

Realizacja techniczna:
Andrzej Długołęcki, Dariusz Grzesiak, Paweł Chorostian

Kategorie
PARK ASTRONOMICZNY

Z lunetą przez wieki

Luneta zrewolucjonizowała obserwacje astronomiczne. Została wynaleziona na pocz. XVII w. przez holenderskich optyków i szybko zyskała sławę w Europie. Gdy wiadomość o nowym sposobie oglądania odległych przedmiotów dotarła do Galileusza, skonstruował podobny przyrząd i w 1609 r. po raz pierwszy zastosował go do obserwacji nieba. Luneta włoskiego astronoma początkowo dawała zaledwie 3-krotne powiększenie, a późniejsze modele nawet 30-krotne. Składała się z osadzonych w tubie skupiającej (dwuwypukłej) soczewki obiektywu i rozpraszającej (dwuwklęsłej) soczewki okularu, dawała obraz prosty.

W 1611 r. Jan Kepler zaproponował inny układ soczewek w lunecie. W jego przyrządzie obiektyw i okular były soczewkami skupiającymi. Dzięki temu miał większe pole widzenia i dawał obraz odwrócony, co nie miało większego znaczenia w obserwacjach ciał niebieskich.

Lunety nazywane są w astronomii refraktorami lub teleskopami soczewkowymi. W XVIII i XIX w. budowano instrumenty o coraz większych średnicach obiektywów, które pozwalały dostrzec słabiej świecące gwiazdy.

Na naszej wystawie można obejrzeć lunety do obserwacji ziemskich i astronomicznych z okresu od XVIII do pocz. XX w. Duże teleskopy – refraktory prezentujemy w pawilonach Parku Astronomicznego.

Z lunetą przez wieki
wystawa czasowa
Budynek recepcyjny Parku Astronomicznego
Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
2025

Kuratorka wystawy:
Małgorzata Czupajło

Realizacja techniczna:
Andrzej Długołęcki, Dariusz Grzesiak, Paweł Chorostian

Kategorie
GMACH GŁÓWNY

Współpraca Muzeum Mikołaja Kopernika z Narodowym Bankiem Polskim

Ekspozycja „Współpraca Muzeum Mikołaja Kopernika z Narodowym Bankiem Polskim” prezentuje monety i banknoty wyemitowane przez Narodowy Bank Polski w 2022 i 2023 roku. Wśród prezentowanych obiektów można zobaczyć monety obiegowe o nominale 5 złotych w serii Odkryj Polskę, poświęcone Klasztorowi Pobenedyktyńskiemu na Świętym Krzyżu, Pocysterskiemu Zespołowi Klasztornemu Gościkowo – Paradyż oraz Kanałowi Żeglugowemu przez Mierzeję Wiślaną. Prezentowane są również monety kolekcjonerskie z serii Skarby Stanisława Augusta o nominale 50 złotych (August II Mocny, August III Sas, Stanisław Leszczyński), Wielcy Polscy Ekonomiści o nominale 10 złotych (Michał Kalecki, Władysław Zawadzki), Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni o nominale 10 złotych (Antoni Żubryd „Zuch”, Józef Kuraś „Ogień”, Stanisław Sojczyński „Warszyc”), Polskie Termopile o nominale 20 złotych (Warszawskie Termopile) oraz W Polskę Wierzę (Polska rodzina) o nominale 10 złotych. Zobaczyć można również m.in. 50 złotych upamiętniającą XVI Międzynarodowy Kongres Numizmatyczny, 20 złotych uwieczniającą 100-lecie Portu w Gdyni czy 10 złotych poświęconą 90. rocznicy powstania Znaku Rodła. Z okazji obchodzonej 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika Narodowy Bank Polski 9 lutego 2023 r. wprowadził do obiegu polimerowy banknot kolekcjonerski o nominale 20 złotych, zaprojektowany przez Krystiana Michalczuka oraz srebrną monetę kolekcjonerską z bursztynem o nominale 50 zł zaprojektowaną przez Urszulę Walerzak. Również te numizmaty ubogacają ekspozycję.

Numizmaty stanowią obecnie najbardziej liczną kolekcję muzealną. Dużą jej część stanowią monety przekazywane, od początku lat 80., XX w. przez Narodowy Bank Polski. Zbiór ten obejmuje: monety próbne, powszechnego obiegu, obiegowe monety okolicznościowe, kolekcjonerskie oraz od 2023 roku banknoty. Monety kolekcjonerskie często bite są w niestandardowych wymiarach czy kształtach, stemplem lustrzanym, tampodrukiem, poddawane procesowi platerowania metalem szlachetnym oraz oksydowaniu, z różnymi dodatkami, np. z cyrkonią, czy bursztynem. Obiegowe monety okolicznościowe oraz kolekcjonerskie są emitowane w seriach lub w pojedynczych tematach i upamiętniają ważne wydarzenia, postaci, rocznice historyczne, związane m.in. ze światem sztuki, kultury, nauki, przyrody czy sportu. Muzeum Mikołaja Kopernika wielokrotnie prezentowało ten bogaty zbiór na wystawach i pokazach organizowanych w ramach Nocy Muzeów.

„Współpraca Muzeum Mikołaja Kopernika z Narodowym Bankiem Polskim”

Ekspozycja czasowa w Gmachu Głównym (Dawny Pałac Biskupi)
ul. Katedralna 8 (Wzgórze Katedralne), Frombork

od listopada 2024

Kuratorka: Marta Jagła

Realizacja techniczna wystawy: Andrzej Długołęcki, Dariusz Grzesiak, Paweł Chorostian

Opracowanie graficzne: Janusz Goliński

Kategorie
Minione wydarzenia

Kalendarz wydarzeń na 2024 rok

Kalendarz wydarzeń na 2024 rok

Wystawy

„De morbis capitis et tristitia animae / O chorobach głowy i smutku duszy”
Szpital św. Ducha (Dział Historii Medycyny)
Kuratorka: dr Jowita Jagla
Wernisaż: 10 maja 2024 r.;
Planowane otwarcie dla zwiedzających: 1 maja 2024 r.
Wystawa będzie stanowić opowieść o wielowiekowym odbiorze chorób szczególnych, takich jak: apopleksja, epilepsja, melancholia i szaleństwo. Ekspozycję tworzyć będą trzy przestrzenie (od szaleństwa i melancholii, przez różnorodne sposoby leczenia, po tanecznictwo, epilepsję i Świętych Leczących), gdzie zaprezentowane zostaną obiekty wypożyczone z instytucji muzealnych, kościołów i kolekcji prywatnych. Czy można bezkarnie opowiedzieć o szaleństwie, nie poddając się osądowi bycia szalonym? Tłumaczy nas jedynie przestrzeń – średniowieczny Szpital św. Ducha – miejsce wyjątkowe, z mroczną i jednocześnie piękną przeszłością, ostoja osób wykluczonych, niechcianych i równie mocno osamotnionych.

• „Pomiary i obrazy ziemi. Mapa, globus, atlas”
Gmach Główny (Dawny Pałac Biskupi)
Kuratorka: Małgorzata Czupajło
Planowane otwarcie dla zwiedzających: 14 czerwca 2024 r.
Na wystawie przenikać będą się dzieje geodezji i kartografii – nauk, których rozwój pozwalał ludziom coraz lepiej poznawać kształt i wygląd Ziemi. Część ekspozycji będzie poświęcona Mikołajowi Kopernikowi i jego działalności kartograficznej. Zaprezentujemy mapy, atlasy, instrumenty pomiarowe z bogatej kolekcji naszego Muzeum (XVIIIXX w.), ale też dzięki uprzejmości elbląskiego kolekcjonera Ryszarda Formeli, zagości w naszym progach jego kolekcja globusów. Jest to największa, najcenniejsza i jedyna w Polsce (a także na świecie) prywatna kolekcja historycznych, polskojęzycznych globusów Ziemi, wyprodukowanych w latach 18561954 we wszystkich znanych wytwórniach krajowych i zagranicznych.

Wydarzenia

Obchody 551. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika (19 lutego)
Gmach Główny Muzeum

Europejska Noc Muzeów (18 maja)
Wszystkie obiekty muzealne

• Święto Muzyki (Fête de la musique) (21 czerwca)
Frombork

• 57. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej (29 czerwca, 13 i 27 lipca, 10 sierpnia)
katedra fromborska

• Dni Fromborka (5-7 lipca)

Premiera nowego seansu (20 lipca)
Muzealne Planetarium

Dzień św. Anny (26 lipca)
Szpital św. Ducha (Dział Historii Medycyny)

Festiwal Musicus Copernicus (2, 3 sierpnia)
Wzgórze Katedralne

Spotkania z Perseidami (9-18 sierpnia)
Park Astronomiczny

Festiwal Copernicus Open (22-25 sierpnia)

Europejskie Dni Dziedzictwa (14-15 września)

Future Frombork Festival (20 września)

Weekend Seniora z Kulturą (5-6 października)

• Fromborska premiera filmu „Copernicus” (15 listopada)

Promocja katalogu „Piece i kafle ze zbiorów Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku” (6 grudnia)

Publikacje

Katalog wystawy „Skóra anatomiczna / skóra sakralna”
Publikacja związana z wystawą czasową, którą była prezentowana w Szpitalu św. Ducha (Dział Historii Medycyny) od czerwca 2022 roku do lutego 2023 roku. Ekspozycja dotykała zjawiska prezentacji skóry w sztuce w jej szerokim aspekcie, gdyż skóra na przestrzeni wieków stała się istotnym symbolem, znakiem, pojęciem wykorzystywanym zarówno w sztuce sakralnej (ikonografia świętych), jak i świeckiej (ikonografia anatomiczna).

„Piece i kafle ze zbiorów Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku”
Kolejna (trzecia już) część serii wydawniczej, w ramach której prezentujemy poszczególne kolekcje muzealne. To pierwsza publikacja, która w sposób szczegółowy zajmie się jedną z nich. Część esejowa zaprezentuje czytelnikowi różnoczasowe urządzenia grzewcze (od XIV do XX w.) funkcjonujące w budynkach kompleksu Wzgórza Katedralnego, gdzie obecnie mieści się Muzeum. Część katalogowa obejmie piece i kafle, które znajdują się na muzealnym inwentarzu – jest to bogaty zbiór składający się z wielu unikatowych egzemplarzy.
Publikacja powstanie dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych 2024” oraz dotacji celowej Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

Kategorie
GMACH GŁÓWNY

Pomiary i obrazy Ziemi. Mapa, globus, atlas

Na wystawie przenikać będą się dzieje geodezji i kartografii – nauk, których rozwój pozwalał ludziom coraz lepiej poznawać kształt i wygląd Ziemi. Część ekspozycji będzie poświęcona Mikołajowi Kopernikowi i jego działalności kartograficznej. Zaprezentujemy mapy, atlasy, instrumenty pomiarowe z bogatej kolekcji naszego Muzeum (XVIII–XX w.), ale też dzięki uprzejmości elbląskiego kolekcjonera Ryszarda Formeli, zagości w naszym progach jego kolekcja globusów. Jest to największa, najcenniejsza i jedyna w Polsce (a także na świecie) prywatna kolekcja historycznych, polskojęzycznych globusów Ziemi, wyprodukowanych w latach 1856–1954 we wszystkich znanych wytwórniach krajowych i zagranicznych.

„Pomiary i obrazy Ziemi. Mapa, globus, atlas”

wystawa czasowa w Gmachu Głównym (Dawny Pałac Biskupi)
ul. Katedralna 8 (Wzgórze Katedralne), Frombork

czerwiec 2024 – wrzesień 2025

Kuratorka wystawy: Małgorzata Czupajło

Scenariusz wystawy: Małgorzata Czupajło

Właściciel kolekcji globusów: Ryszard Formela

Realizacja techniczna wystawy: Andrzej Długołęcki, Dariusz Grzesiak, Paweł Chorostian

Opracowanie graficzne: Janusz Goliński

Skip to content